Stari železnički most pred novim poglavljem: od simbola saobraćaja do pešačke oaze

Na osnovu snimaka koji su se poslednjih dana pojavili u javnosti, može se zaključiti da su na Starom železničkom mostu započeti radovi koji predstavljaju uvod u njegovu temeljnu obnovu. Radnici trenutno uklanjaju najistrošenije i oštećene segmente konstrukcije, što ukazuje na pripremnu fazu pred opsežnu rekonstrukciju, nakon koje bi most trebalo da dobije potpuno novu namenu – da postane pešačka saobraćajnica.

Prema onome što se može videti na terenu, uklanjaju se delovi koji su najviše stradali tokom decenija korišćenja. U narednim fazama planirano je da konstrukcija bude detaljno sanirana, dodatno ojačana i prilagođena bezbednom kretanju pešaka.

Ulaz na most sa novobeogradske strane predviđen je u zoni nekadašnje šljunkare i betonske baze, čije je uklanjanje već započeto. Na tom prostoru, prema ranijim najavama gradskih vlasti, planirano je formiranje uređenog parka koji bi se prirodno nadovezivao na buduću pešačku trasu mosta.

Vizija obnove podrazumeva da most, po završetku radova, dobije zelene površine, prostore za predah i boravak, kao i vidikovce sa kojih bi se pružao pogled na reke i grad. Upravo takvo rešenje sugerišu dostupni renderi budućeg izgleda ove konstrukcije, koja bi trebalo da postane nova urbana atrakcija.

Feniks nad Savom

Stari železnički most, najstariji most preko beogradskih reka, prošle godine je obeležio 140 godina postojanja. Njegova izgradnja započela je 1882. godine, a završen je 1884, kada je u avgustu iste godine otvorena Glavna železnička stanica i uspostavljen železnički saobraćaj iz Beograda.

U prvim decenijama most je imao specifičan status – bio je u zajedničkom vlasništvu Srbije i Austrougarske. Tokom svoje duge istorije više puta je rušen i obnavljan. Prvi put je srušen na početku Prvog svetskog rata, ali su stubovi i temelji ostali očuvani, pa je ubrzo ponovo osposobljen. Tokom rata ponovo je oštećen, da bi ga okupacione vlasti obnovile 1916. godine i izgradile dodatni kolosek prema Topčideru.

Povlačeći se iz Beograda 1. novembra 1918. godine, neprijateljske trupe su delove konstrukcije ponovo srušile u Savu. Most je obnovljen početkom dvadesetih godina, ali ni tada nije dugo bio pošteđen razaranja. U prvim danima Aprilskog rata 1941. godine, jugoslovenska vojska je srušila sve mostove u prestonici kako bi usporila nemačko napredovanje. Ipak, Nemci su ubrzo privremeno obnovili most i započeli gradnju paralelnog, nizvodnog mosta radi povećanja saobraćajnog kapaciteta.

Savezničko bombardovanje 1944. godine teško je oštetilo postojeću konstrukciju, dok novi most nikada nije završen. Iako je u posleratnom periodu postojala ideja da se u funkciju stavi manje oštećen nizvodni most, doneta je odluka da se obnovi stari, koristeći delove konstrukcije nezavršenog mosta.

Tako obnovljen, Stari železnički most bio je jedina železnička veza preko Save u Beogradu sve do izgradnje novog dvokolosečnog železničkog mosta, čija je gradnja započela 1974, a završena 1979. godine.

Danas, nakon više od jednog veka burne istorije, ovaj most ponovo stoji pred velikom transformacijom – ne kao saobraćajna arterija vozova, već kao pešački prostor, mesto susreta, odmora i sećanja na slojevitu prošlost Beograda.