ISTORIJA 45-OG

Istorija Bloka 45: Od močvarnog pejzaža do urbanog centra

Pre nego što je prostor današnjeg Bloka 45 na Novom Beogradu postao deo modernog gradskog pejzaža, predstavljao je prirodno močvarno područje uz obalu reke Save. Ovo područje, bogato plodnim aluvijalnim zemljištem, karakterisale su plavne livade, bare, šumarci i gusti pojasevi trske. Ovakvo prirodno okruženje činilo je idealno stanište za raznovrsne vrste ptica i životinja. Stanovnici okolnih naselja, poput Bežanije, koristili su ovaj prostor za povremene aktivnosti, uključujući ispašu stoke, sakupljanje prirodnih resursa, ribolov i transport.

Prirodno bogatstvo: Flora i fauna pre urbanizacije

Močvarno područje oko Save bilo je dom mnogim vrstama ptica poput labudova, galebova, belih i sivih čaplji, raznih vrsta pataka, kao i barskih ptica poput trstenjaka i žutog čvorka. Na višim nivoima hranidbenog lanca, područje su naseljavali orlovi mišari i jastrebovi. Kopneni deo bio je dom za vidre, dabrove, divlje svinje, lisice, zečeve i ježeve, dok su vode Save i njenih pritoka bile bogate ribljim vrstama, poput šarana, soma i štuke.

Vegetacija ovog kraja bila je prilagođena visokoj vlažnosti tla. Rečne obale krasile su vrbe i topole, dok su niži delovi terena bili prekriveni rogozom, šašem i drugim vrstama močvarnih trava.

Istorijska uloga i granice carstava

Prostor današnjih Savskih blokova često je u prošlosti bio granica između velikih carstava. Tokom Osmanskog i Habsburškog perioda, ovde su postojali vojni kampovi i logistički centri, zahvaljujući strateškom položaju uz reku. U Prvom svetskom ratu, austrougarske trupe su sa ovog prostora napadale Srbiju, dok je tokom Drugog svetskog rata ovaj kraj bio važan za prebacivanje partizanskih jedinica preko Save.

Preobrazba kroz modernizaciju

Nakon Drugog svetskog rata, započeta je transformacija močvarnog pejzaža u deo modernog Novog Beograda. U okviru velikih melioracionih projekata između 1950-ih i 1970-ih, teren je isušivan, nivelisan i stabilizovan nanošenjem peska i zemlje. Ovo je omogućilo izgradnju stambenih blokova, a nekadašnja močvarna ravnica postala je deo urbanog pejzaža koji danas poznajemo.

Očuvane uspomene

Iako je većina flore i faune nestala usled urbanizacije, obale Save i danas pružaju utočište nekim vrstama ptica i manjih životinja. Ovo područje i dalje nosi tragove svoje prirodne prošlosti, podsećajući na vreme kada je Novi Beograd bio nezamisliv bez svojih močvarnih pejzaža.

Blok 45, nekada periferni deo Zemuna u okviru raznih carstava, danas je primer kako se prirodni prostor može transformisati u moderni gradski centar, istovremeno čuvajući deo svoje istorije i identiteta.